Knipseldienst

Door: Frans Evers 

?

Soms knip ik een artikel uit de krant dat mij opvalt. Ik leerde dat van Floris Croon, die er ook bij vertelde dat je zulke  knipsels  in een map moet doen en daar dan na enige maanden weer naar moet kijken. Je moet jezelf dan afvragen waarom dat artikel je eigenlijk is opgevallen.

We deden dat ook eens gedurende een half jaar bij de Rijksgebouwendienst. De medewerkers waren verbaasd welke toekomst gerichte informatie plotseling beschikbaar kwam. De strategie kreeg een nieuwe impuls. dezer dagen keek ik weer eens in mijn mapje en kwam een aantal artikelen tegen die hier relevant zijn. De oudste ging over de sores bij Ajax, waarbij iedereen echt van mening was in het belang van de club te handelen. Alles voor de club. Alsof een beursgenoteerde onderneming, die tevens een voetbalclub is, maar ?en belang kent.

Je moet als bestuurder aan stakeholder management doen: rekening houden met de belangen van de aandeelhouders, de spelers, de leden en de andere aanhang, waarbij lang niet altijd duidelijk is of en hoe je een oplossing kunt vinden die aan zoveel mogelijk belangen tegemoet komt. Je hoopt een Raad van Commissarissen te vinden die er op toeziet dat dit wel gebeurt. Veel commissarissen zijn echter gestaald in het behartigen van alleen de belangen van de aandeelhouders (allemaal geleerd in de VS bij een MBA opleiding) en dan zie je de rampen gebeuren.

Dat brengt me bij mijn tweede knipsel: een column van enkele maanden geleden van Jaap van Duijn in de Telegraaf. Hij signaleert dat ook, maar maakt een vergelijking met het landsbestuur. Volgens Van Duijn vertegenwoordigen politieke partijen deelbelangen zeker niet  het algemeen belang en al helemaal niet de belangen van toekomstige Nederlanders. De VVD vindt hij de typische behartiger van alleen de aandeelhouders belangen en als die partij het alleen voor het zeggen had, gaat het fout. Dat geldt trouwens ook voor de partijen die alleen voor consumenten (van overheidsdiensten) en werknemers opkomen. Ook dan gaat het fout, je kunt de belangen van ondernemers en kapitaalverschaffers niet verwaarlozen. Hij juicht direct na de verkiezingen de gedwongen samenwerking van VVD en PvdA dan ook toe, omdat de kans op breed stakeholder management daardoor vergroot wordt. Hij waarschuwt echter voor een mogelijke negatieve uitwerking van dit gedwongen huwelijk: negatief als in een uitruil iedereen een beetje ontzien wordt.

Als vanzelf kom ik bij mijn derde knipsel: Leendert Erkelens op 9 november in NRC Handelsblad. Kop “Het regeerakkoord was wel gelukt met Hare Majesteit”. Een republikein had kunnen schrijven: wel gelukt onder leiding van een ervaren onafhankelijk procesbegeleider met gezag en die door alle partijen wordt gerespecteerd.

Want daar ligt het probleem in alle openheid op tafel: de Tweede Kamer wilde zelf de regie van het proces, niet omdat ze dat beter kan, maar omdat daarmee inhoudelijke politieke opvattingen zouden kunnen meewegen in de processturing. Erkelens bewijst zijn gelijk met de inhoud van het debat over het eindverslag van de informateurs Kamp en Bos. Dat was geen proceduredebat maar een full blown politiek debat.

Ik voeg daaraan toe dat het voornemen om zo snel mogelijk tot een stabiel kabinet te komen, nooit letterlijk zo, met voorbijgaan van gebruikelijke toetsingen, in een opdracht van de Koningin zou hebben gestaan. Erkelens vraagt om “een evaluatie van de nieuwe regels voor de kabinetsformatie. Daarbij zou moeten worden gekeken op welke wijze de staatsrechtelijke aansturing zo geobjectiveerd mogelijk kan worden ingericht, zonder risico van vermenging van met op zichzelf volledig legitieme overwegingen”. In onze termen standpunten en belangen.

Zie daar het gerechtvaardigde verlangen van bewonersgroepen, goede bestuurders en belangenbehartigers om ingewikkelde onderhandelingsprocessen te laten begeleiden door een onafhankelijke voorzitter. Want Erkelens betoog, met als achterliggende overwegingen die van Van Duijn, gelden niet alleen voor het landsbestuur en voor grote bedrijven. In de dagelijkse praktijk gaat heel veel mis omdat politici vanuit hun gekozen zijn menen te moeten beslissen over hoe een proces door henzelf zal worden geleid, zonder zich af te vragen welke belangen en welke stakeholders nu eigenlijk in het geding zijn. Erkelens zegt: het liep beter met  Hare Majesteit. Maar het kan overal en bijna altijd beter.

Het kan wel!