Nieuwjaarsbericht van voorzitter Frans Evers
Mag ik beginnen alle leden van het netwerk, hun familie en andere lezers van dit bericht alle goeds voor 2025 en volgende jaren te wensen? Laten we wensen dat de inzet en kwaliteiten van onze leden onze samenleving meer luisterend en creatiever maken. Onderhandelings-en bemiddelingsvaardigheden worden meer dan ooit gevraagd.

Ik schrijf dit op de dag dat een wapenstilstand tussen Israël en Hamas wordt aangekondigd. Alom vreugde en twijfels. Berichten over moeilijke formele bekrachtigingen vliegen door de ether. Voor de ervaren onderhandelaar is dit niet zo verwonderlijk, immers blijdschap over het zwijgen van de kanonnen en raketten gaat bij een wapenstilstand altijd gepaard met vrees voor de wijze waarop partijen die wapenstilstand gebruiken. De president van Oekraïne vraagt niet voor niets al in dit stadium om veiligheidsgaranties van Europa en de VS als onderdeel van een eventuele wapenstilstand. Vaak gebruiken partijen die immers voor hergroepering en herbewapening van hun legers. Over garanties van de VS voor de Palestijnen en Israël hoorde of las ik niets. Wel duidelijk is de in het Midden-Oosten gebruikelijke houding van Hamas: ze verklaren dat Israël met dit akkoord heeft verloren. Op straat vieren jonge mannen de overwinning!
In mijn trainingen en andere bijdragen in Israël, Jordanië en vooral in Turkije hoorde ik steeds weer: als je bereid bent aan tafel te gaan voor onderhandelingen over ophouden met vijandelijkheden, toont dit dat je denkt te verliezen. Daarom is het ook belangrijk pas als laatste partij formeel akkoord te gaan. En hoewel dit allemaal al weer jaren geleden is, kun je dat nog steeds vaststellen. De nieuwe president van de VS past ook die benadering toe, Machivelli schreef al: de vorst kan niet verliezen. Van Trump is bekend dat hij onder alle omstandigheden een verlies tot elke prijs moet voorkomen. Als dat toch gebeurt heeft de tegenpartij vals gespeeld. De zero-sum benadering is overal: allebei er beter van worden bestaat niet.
Commentatoren buitelen over elkaar heen om te verklaren waarom het een paar dagen voor het aantreden van Trump ineens wel lukte tot een akkoord te komen. Komt dat door Trump of door Biden? Nu is of-of denken sowieso zelden zinnig, maar hier speelt bijna hetzelfde als bij de gijzeling in de Amerikaanse ambassade destijds in Iran. Toen werden de gijzelaars vrijgelaten op de eerste dag van het presidentschap van Reagan. De inhoudelijke lange en taaie onderhandelingen onder Carter werden gevolgd door de onzekerheid over het BATNA van partijen onder een onvoorspelbare nieuwe president. Maar natuurlijk is er ook de wens een nieuwe president iets te gunnen en zo de startpositie van de opbouw van nieuwe relaties te verbeteren. Misschien speelt een presidentswisseling toch wel een dominante rol.
Qatar verdient lof, niet alleen omdat ze met steun van Blinken succesvolle bemiddelaars bleken te zijn, maar ook omdat hun Al Jazira TV- en radiozenders de gebeurtenissen bleven uitzenden. Vergeet niet dat enkele jaren geleden andere Arabische staten Qatar hebben geboycot omdat ze die zender niet wilden sluiten.
Hoe het ook verder gaat: er zijn diepe wonden geslagen, de vele doden en gewonden zullen niet vergeten worden, compassie over en weer is noodzakelijk. Maar het lijkt erop dat het scenario van Nevil Shute’s “On the beach” geen realiteit zal worden. Kijken we in dit jaar 2025 vooruit dan past noch optimisme, noch pessimisme. Met open vizier en met kennis, inzicht en ervaring zullen we blijven helpen conflicten te voorkomen en waar mogelijk te beëindigen. De Mutual Gains Approach is zeker geen tovermiddel, maar wat is er op tegen kansen op vrede en geluk te vergroten?
