Het terugluisteren van bandjes helpt de PvdA niet verder

Door: Marja van Schie, P2


Al sinds 1986 neemt de PvdA de fractievergadering op als vorm van notulen. De Volkskrant berichtte zaterdag 31 augustus 2013 hoe Diederik Samson die bandopnames terugluistert en gebruikt om fractieleden met terugwerkende kracht aan hun standpunten van vroeger te herinneren. Vooropgesteld dat dit waar was, erg vruchtbaar is het niet gebleken.

Door vergaderingen op te nemen en deelnemers om de oren te slaan met hun eigen woorden zaai je angst, smoor je de creativiteit en zal niemand ooit tot een nieuw inzicht komen. ?Maar de vorige keer zei je nog?.? Deelnemers op deze manier herinneren aan hun eerder uitgesproken woorden zorgt er voor dat iemand een volgende keer wel uitkijkt met wat hij zegt. Het incident binnen de PvdA sterkt mijn overtuiging dat het anders ?n beter kan in besluitvorming.

Bij de PvdA leiden de bandopnames tot een ogenschijnlijk daadkrachtig besluitvorming, maar als de mede-beslissers vervolgens weglopen, heb je niets in handen. Goede, gedragen, vitale besluiten dwing je niet af met daadkracht en ?doorpakken?. Uit onderzoek blijkt dat succesvolle onderhandelingsprocessen en de bijbehorende overeenkomsten en besluiten vragen om dialoog, creativiteit ?n uitgestelde besluitvorming.

Met dat laatste maak je jezelf niet populair. We willen besluiten en liever nu dan straks. Toch motiveer ik partijen met hulp van Verbindend Onderhandelen om hun gezamenlijk besluit pas aan het einde van het proces te nemen, als ze het echt eens zijn over de inhoud van de overeenkomst. Als er voldoende tijd is geweest om goed naar elkaar te luisteren, om de dialoog aan te gaan in plaats van het debat, om de standpunten te verlaten en op zoek te gaan naar de belangen die daar onder liggen, om idee?n te laten groeien. We nemen geen tussentijdse besluiten en geen beslissingen over losse onderdelen zonder de onderlinge samenhang te doorgronden. Dat soort beslissingen zitten het proces in de weg, ze leveren loyaliteitsconflicten of moeten herzien worden door voortschrijdend inzicht.

Dat betekent dat iedereen tot het nemen van het besluit idee?n mag inbrengen, zonder dat hij/zij die later nagedragen krijgt. ?Ik zeg niet dat we het doen, maar stel nu eens als ?..? Verzinnen zonder verplichten. De praktijk bewijst dat het helpt. Het vergroot de creativiteit omdat deelnemers hun idee?n op tafel leggen, juist omdat ze er niet aan vast zitten. Regelmatig hoor ik participerende burgers in zo?n proces zeggen: ?Het is voor mijzelf niet zo verstandig als ik dit voorstel, maar zou het voor jou niet interessant zijn als we ?.? Het illustreert ook dat deelnemers in de openheid van een dergelijk proces wel degelijk verder kunnen kijken dan hun direct eigen belang. Een goed besluit neem je op het juiste moment, het liefst als de overeenkomst uit niets meer bestaat dan alleen nog even op te schrijven waar iedereen het toch al over eens is. Zo?n overeenkomst is vanzelfsprekend wel verplichtend, maar omdat die gericht is op meer-waarde zetten de partners zich in om hem uit te voeren en lopen ze niet weg nadat het besluit is genomen. Dan hoef je niet meer daadkrachtig te doen, dan ben je daadkrachtig.